Գաբրիել Գարսիա Մարկես

Գաբրիել Գարսիա Մարկես

                                      

Խոսե դե լա Կոնկորդիա Գարսիա Մարկեսը ծնվել է1927թ. մարտի 6-ին Կոլումբիայի Արակատակաքաղաքում, ծնողներն են Գաբրիել Էլիջիո Գարսիան ուԼուիզա Սանտյագա Մարկեսը:

Գարսիա Մարկեսի ծնվելուց հետո հայրը սկսում էդեղագործությամբ զբաղվել: 1929թ. հունվարին ծնողներըտեղափոխվում են Սյուքր, իսկ փոքրիկ տղան մնում էԱրակատակայում` մորական տատի` դոնյաՏրանքուիլինա Իգուարանի և պապի` գնդապետ ԿոլոնելՆիկոլաս Ռիկարդո Մարկեսի մոտ: Ինը տարեկան էր,երբ մահացավ պապը, ինչից հետո տեղափոխվեց ծնողների մոտ` Սյուքր, ուր հայրը դեղատանսեփականատեր էր:

Երիտասարդ տարիքում, երբ ծնողները դեռ նոր-նոր էին սիրահարվել, նրանց սերը հանդիպեցԼուիզա Սանտյագայի հոր` գնդապետի դաժան առարկությանը:Գաբրիել Էլիջիո Գարսիան այն մարդը չէր, ում նախատեսել էր գնդապետը` իբրև իր աղջկա սրտիտիրակալ. Գաբրիել էլիջիոն պահպանողական էր ու կնամոլի համբավ ձեռք բերած մեկը: Նասիրահետում էր Լուիզային ջութակի սերենադներով, սիրային բանաստեղծություններով, անհաշիվնամակներով, և անգամ փոստային նամակներով, որոնց աղջկա հայրը հետ էր ուղարկում`խանգարելով երիտասարդ զույգի հանդիպումներին: Աղջկա ծնողները փորձում էին ամեն կերպխանգարել, բայց նա համառորեն ետ էր գալիս, ու ակնհայտ էր` նրանց աղջիկը կապված էր հենցայս երիտասարդին: Ի վերջո աղջկա ընտանիքը հանձնվեց ու տվեց ամուսնանալուհամաձայնություն: Ավելի ուշ հենց այս տրագիկոմիկ սիրո պատմությունը կնկարագրվի <<Սերըխոլերայի ժամանակ>> վեպում:

Քանի որ Գարսիա Մարկեսի ծնողները քիչ թե շատ օտար էին տղայի կյանքի առաջին մի քանիտարիներին, տատի և պապի ազդեցությունը շատ ուժեղ էր նրա դաստիարակության հարցում:Պապը, ում տղան անվանում էր <<պապալելո>>, հազար օր տևած պատերազմի մասնակից էր,լիբերալ վետերան: Կոլումբիական վետերանները գնդապետին հերոս էին կոչում, բոլորի կողմիցհարգված մարդ էր: Հայտնի էր որպես բանանային մասսայական սպանությունների ժամանակչլռած մարդ, այդ տարի էլ հենց ծնվեց Գարսիա Մարկեսը: Գնդապետը, որին Գարսիա Մարկեսընկարագրում է որպես իրականությունն ու պատմությունն իրար կապող պորտալար, հրաշալիպատմող էր: Գարսիա Մարկեսին դասերը սովորեցնում էր բառարանով, ամեն տարի թոռանըտանում էր կրկես, և առաջիններից մեկն էր, ով տարավ թոռանը սառույց տեսնելու. <<հրաշքը>>գտնվում էր ֆիրմային <<Միացյալ միրգ>> խանութում: Նա երբեմն կարող էր իր մանկահասակթոռնիկին ասել. <<Դու չես էլ կարող պատկերացնել, թե մեռելն ինչքան է կշռում>>` հիշեցնելովնրան, որ չկա ավելի մեծ բեռ, քան մարդուն սպանելն է: Այս դասը հետագայում Մարկեսըկներառի իր վեպերում:

Գարսիա Մարկեսի քաղաքական և գաղափարական հայացքները ձևավորվել են իր պապիկիպատմություններից: Հարցազրույցներից մեկում իր ընկեր Պլինիո Ապուլեո Մենդոզային պատմումէ. <<Գնդապետ պապս լիբերալ էր: Իմ քաղաքական գաղափարները հավանաբար գալիս եննրանից, որովհետև, երբ փոքր տարիքում էի, կախարդական հեքիաթների փոխարեն նա պատմումէր քաղաքացիական պատերազմի մասին, ուր սարսափելի հաշվեհարդար էին տեսել ազատմտածող մարդկանց ու հակակղերականների` պայքարող պահպանողական կառավարությանդեմ>>:

Գարսիա Մարկեսի տատիկը` դոնյա Տրանքուիլինի Իգուարան Կոտեսը, ազդեցիկ դեր է ունեցելնրա դաստիարակության մեջ: Տատին դիտարկում էր իբրև արտակարգ բնական մի բան: <<Տունըլցված էր ուրվականների, սնահավատության ու կանխագուշակությունների մասինպատմություններով, որոնք անտեսվում էին ամուսնու կողմից: Ըստ Գարսիա Մարկեսի` նա<<կախարդանքի աղբյուր էր, իրականության գերբնական ու սնահավատ հայացքը>>: Նա վայելումէր տատի` յուրահատուկ ձևով ներկայացվող պատմությունները: Անկախ նրանից, թե ինչքանֆանտաստիկ էին նրա պատմածները, այնուամենայնիվ, նա միշտ ներկայացնում էր դրանք իբրևանհերքելի ճշմարտություններ, որ պատահել են կյանքում: Անհնարին ոճ էր դա, որ երեսուն տարիանց հայտնվեց թոռան ամենահայտնի` <<Հարյուր տարվա մենություն>> վեպում:

Լրագրություն
  Գարսիա Մարկեսն իբրև լրագրող սկսեց աշխատել դեռևս ուսանելու տարիներին, երբ սովորումէր Կարթագենի համալսարանի իրավաբանության ֆակուլտետում: 1948թ. ու 1949թ. նա գրում էԿարթագենի <<Էլ ունիվերսալ>>-ի համար: Ավելի ուշ` 1950-1952թթ., տեղական թերթում`Բարանքուիլայի <<Էլ Հերալդոյում>>, նա վարում է շատ արտառոց մի սյունակ` <<Սեպտիմուս>>անվամբ : Գարսիա Մարկեսն Էլ Հերալդոյի հետ կապված մի գրառում ունի. <<Ես գրում էի միկտոր, ու նրանք դրա համար վճարում էին 3 պեսո և գուցե ևս երեքն էլ խմբագրականի համար>>:Այս ընթացքում նա դարձավ գրողների ու լրագրողների ոչ ֆորմալ խմբի ակտիվ անդամ: Խումբնհայտնի էր Բարանքուիլա անունով և մեծ դեր ունեցավ գրական կարիերայի առաջխաղացմանհամար: Մարկեսն աշխատում էր մի շատ ոգեշնչող մարդու` Ռամոյն Վինյեսի հետ, որնհետագայում ծեր կատալոնցի գրախանութի տիրոջ կերպարով հայտնվեց <<Հարյուր տարվամենության>> մեջ: Միաժամանակ Գարսիա Մարկեսը ծանոթանում է այնպիսի գրողներիաշխատանքների հետ, ինչպիսիք են Վիրջինիա Վուլֆն ու Ուիլյամ Ֆոլքները: Ֆոլքների պատմելուտեխնիկան, պատմական թեմաների ու գյուղական վայրերի օգտագործման եղանակըազդեցություն է թողել լատինամերիկյան շատ հեղինակների վրա: Բարանքուիլայի միջավայրըԳարսիա Մարկեսին տվեց համաշխարհային մակարդակի գրական կրթություն և յուրահատուկտեսադաշտի հնարավորություն` բացվելու դեպի Կարիբյան մշակույթը: 1954-1955թթ. ԳարսիաՄարկեսն ապրում է Բոգոտայում և պարբերաբար թղթակցում Բոգոտայի Էլ Էսպեկտադորին:Մշտապես զբաղվում էր կինոքննադատությամբ:

Նավաբեկության պատմությունը
  Մի շարք տարաձայնությունների հետո Էլ Էսպեկտադորի համար նա գրեց իր վերջինհոդվածաշարը` բաղկացած տասնչորս լուրից, ուր նա բացահայտում էր գաղտնի պատմությունըԿոլումբիական ռազմածովային նավի նավաբեկության. <<Պատճառ հանդիսացավ նավակը, որովտեղափոխում էին անփույթ ամրացված մաքսանենգ ապրանքներ, որոնք հայտնվեցինտախտակամածին>>: Գարսիա Մարկեսն իր հարցազրույցը վերցրեց նավաբեկությունից փրկվածջահել նավաստուց: Հոդվածի հրապարակումը մեծ աղմուկ բարձրացրեց` վարկաբեկելովպաշտոնական հաղորդագրությունը, որում նշվում էր, որ նավաբեկությունը փոթորկի հետևանք է ևփառաբանում էին կենդանի մնացած նավաստիներին: Մի շարք տարաձայնությունների հետո ԷլԷսպեկտադորը Գարսիա Մարկեսին գործուղեց Եվրոպա` որպես օտարերկրա թղթակից: ԳարսիաՄարկեսի համար լրագրության ֆոնին իբրև հիմնարար բազա եղել է գրականությունը:Գրաքննադատ Բել-Վիլադան գրում է. <<Լրագրության փորձառությունն ունենալով ձեռքի մեջ`Գարսիա Մարկեսն ապրող այն քչաթիվ գրողներից է, ովքեր այսքան մոտ են այսօրվաիրականությանը>>:

Ամուսնություն և ընտանիք
  Գարսիա Մարկեսը հանդիպեց Մերսեդես Բարչային, երբ նա դեռևս քոլեջում էր սովորում:Որոշեցին սպասել, մինչ աղջիկը կավարտեր ուսումը, ապա կամուսնանային: Երբ նա գնացԵվրոպա` որպես օտարերկրյա թղթակից, Մերսեդեսը սպասում էր նրան` Բարանքուիլավերադառնալու համար: Ի վերջո, ամուսնացան 1958թ.: Տարեվերջին ծնվեց նրանց որդին`Ռոդրիգո Գարսիան, որն այժմ հեռուստա և կինոռեժիսոր է: 1961թ. ընտանիքն ավտոբուսովշրջագայեց Միացյալ Նահանգների հարավով և վերջնականապես հաստատվեցին Մեքսիկոքաղաքում: Գարսիա Մարկեսը միշտ ուզեցել էր տեսնել հարավը Միացյալ Նահանգների, ինչընկարագրում էր Ուիլյամ Ֆոլքները: Երեք տարի անց Մեքսիկոյում ծնվեց նրանց երկրորդ որդին`Գոնսալոն: Այժմ աշխատում է Մեքսիկոյում` իբրև գրաֆիկ դիզայներ:

Ամենագեղեցիկ ջրահեղձը աշխարհում

  Ամայության եզրին կանգնած գյուղը ապրում էր սովորական և միապաղաղ կյաքով:Տխուր էր այս գյուղի առօրյան, բայց ցավալիորենայն դարձել էր այս գյուղի բնակիչների էությունը:Կյանքի գորշությունն ու միապաղաղությունը դարձել էր նրանց կյանքի մի մասնիկը:Այս գյուղում ոչինչ չէր ծաղկում,որ փոքր ինչ գունազարդեր համատարած գորշությունը և արթնություն ու շարժ բերեր մարդկանց թմրած հոգիներին:

  Բայց մի օր փոխվեց ամեն ինչ:Սովորականի նման ջուրը դուրս բերեց մի ջրահեղձի, բայց նա սովորական մեկը չէր:Նա տարբերվում էր բոլոր այն ջրահեղձներից, որոնց մինչ այդ տեսել էին գյուղի բնակիչները:Պարզվեց, որ նա ավելի ծանր էր, քան իրենց երբևէ հայտնի մեռյալները, ավելի աժդահա էր, քան երբևէ ծնված որևէ մահկանացու:Այս գյուղի քսան փայտաշեն խրճիթներից միայն մեկում հազիվ կարողացավ տեղավորվել դին, որում սակայն չգտնվեց մի մահճակալ կամ մի ամուր սեղան, որ կդիմանար նրա ծանրությանը:Նրա համար փոքր էին գյուղի ամենաբարձրահասակ մարդկանց հագուստներն ու ոտնամանները:Զարմանալի էր, բայց այս անկենդան մարմինը մի տեսակ կենդանությամբ էր լցրել գյուղը:Կանանց սրտերը, որ կարծես քարացել էին ու ամայացել սկսեցին կրկին բաբախել, լցվել հույզերով ու վառ երազներով:Նույնիսկ ծովը, որ մշտապես խաղաղ էր, աըդ օրը աննախադեպ պօռթկում էր և ալեկոծվում մեռյալի համար:Կանայք հիացմունքով նայում էին մեռյալին ու մտածում, որեթե նա ապրեր իրենց գյուղում, այսքան խղճուկ չէր լինի նրա տունը:Այն կլիներ ամենաընդարձակ տունը՝ լայն դռներով, բարձր առաստաղով, ամուր հատակով, իսկ նրա կինը ամենաերջանիկը կլիներ ողջ գյուղում:Իսկ նրանց սերը օժտված կլիներ այնպիսի զորությամբ, որ ծովը կլցներ ձկներով, ժայռերը կծածկեր ծաղկաստաններով ու քարքարուտներից շատրվաններ կբխեցներ:Կանայք նայում էին ջրահեղձին ու համեմատում իրենց ամուսինների հետև իրենց հոգում հրաժարվում այդ չնչին ու թշվառ արարածներից:Երկար նայելով նրա անշունչ մարմնին՝ նրանք տեսան ջրահեղձին իր հավերժական մահվան մեջ:Այս անգամ սկսեց մի այլ իրարանցում:Գյուղը լքված ջրահեղձի համար կազմակերպեց ամենավեհաշուք թաղումը՝ լի մարդկանցով, ծաղիկներով:Ինչ-որ բամ էր փոխվել նրանց սրտերում, մտածողության մեջ ու ապրումներում:Մարդիկ սկսեցին տեսնել իրենց գյուղի ամայությունը, անխինդ փողոցներն ու բակերի պապակ քարերը:Սկսեցին հասկանալ, որ շատ խղճուկ են իրենց երազները:Հասկացան, որ իրենց կյանքն ու մտածողությունը փոխելու անհրաժեշտություն կա:Հասկացան, որ հրաշալի է ապրել ընդարձակ տներում, որոնց ճակատները ներկված են ուրախ գույներով, որ պետք է ջանալ անկյանք քարերից աղբյուրներ բխեցնել ու ծովափնյա ժայռերի թեք լանջերը ծաղկաստաններ դարձնել:

   Աֆորիզմներ

 1. Ես սիրում եմ քեզ ոչ նրա համար, թե ով ես դու, այլ նրա համար, թե ով եմ ես, երբ քո կողքին եմ:

 2. Ոչ ոք արժանի չէ քո արցունքներին, իսկ ով արժանի է, երբեք քո արտասվելու պատճառը չի դառնա:

 3. Միայն այն, որ ինչ-որ մեկը չի սիրում քեզ այնպես, ինչպես դու ես դա ուզում, դեռ չի նշանակում, որ նա չի սիրում քեզ ամբողջ հոգով:

 4. Իսկական ընկերը նա է, ով բռնում է ձեռքդ և զգում սիրտդ:

 5. Եթե մի օր դու չցանկանաս որևէ մեկին լսել, զանգիր ինձ, ես խոստանում եմ լռել:

 6. Մարդիկ սխալ են վարվում, երբ մտածում են, որ սկսում են չսիրել, երբ ծերանում են: Հակառակը` նրանք ծերանում են, որովհետև դադարում են սիրել:

 7. Սխալվելը մարդկային հատկանիշ է, իսկ հատկությունը` գցել իր սխալն ուրիշի վրա` առավել հատուկ է մարդուն:

 8. Միշտ ասա այն ինչ զգում ես և արա այն ինչ մտածում ես:

 9. Սերը դա ոչ այլ ինչ է, քան ի ծնե տաղանդ: Կամ դու այն ունես ծնված օրվանից, կամ չես կարող սիրել երբեք:

 10. Հանգիստ ծերության գաղտնիքը կայանում է նրանում, որ այն առկա է, երբ դու դաշինք ես կնքել միայնության հետ:

 11. Կյանքի յուրաքանչյուր պահը հնարավորություն է:

 12. Գիտելիքներն ու իմաստությունն այցելում են մեզ այն ժամանակ, երբ դրանց կարիքն այլևս չունենք:

 13. Դարձիր ավելի լավը և նախ ինքդ հասկացիր, թե ով ես դու, մինչև կհանդիպես մեկ ուրիշի և հույս կունենաս, որ նա քեզ կհասկանա:

 14. Միշտ էլ կգտնվեն մարդիկ, ովքեր քեզ ցավ կպատճառեն: Պետք է շարունակել հավատալ մարդկանց` պարզապես լինելով փոքր-ինչ ավելի զգույշ:

 15. Ինչ-որ մեկին կարոտելու ամենավատ տարբերակն է` լինել նրա կողքին և հասկանալ, որ նա երբեք քոնը չի լինի:

 16. Երբեք մի դադարեք ժպտալ, նույնիսկ, երբ տխուր եք, քանի որ ինչ-որ մեկը կարող է սիրահարվել ձեր ժպիտին: