Պարույր Սևակ

Պարույր Սևակը ծնվել է 1924 թվականին Չանախչի (այժմ Սովետաշեն) գյուղում: Միջնակարգ կրթություն ստանալով տեղում, նա 1940 թվականին ընդունվում է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը, որն ավարտում է 1945թ.-ին: Նույն թվականին ընդունվում է Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի ասպիրանտուրան` հայոց հին գրականության մասնագիտությամբ:
Համալսարանական և ասպիրանտական ուսուցման տարիները վճռական նշանակություն են ունենում Պարույր Սևակի հայացքների և իմացությունների ձևավորման գործում: Նա կարդում է համաշխարհային գրականության դասականներին, առավելապես նախասիրում Պուշկինի, Լերմոնտովի, Ուիտմենի, Հայնեի, Բլոկի, Մայակովսկու, Լորկայի, Էլյուարի բանաստեղծական արվեստը, տառացինորեն կլանում հայ քնարերգությունը` Նարեկացուց մինչև Դուրյան և Թումանյան, Սիամանթո և Վարուժան, Տերյան ու Չարենց: Ապա ուսումնասիրում է փիլիսոփայություն և պատմագիտություն, մասնագիտանում հայագիտության մեջ, ունկնդրում գիտական մտքի հայտնություններին:
Այս տարիներից էլ Սևակի ստեղծագործական հակումները դրվում են երկու սկզբի վրա` բանաստեղծ և գիտնական, հաճախ հոգեբանորեն հակասական ու իրարամերժ, բայց էապես ուժեղ ու պարտադրող:
1951 թվականին Պարույր Սևակը մեկնում է Մոսկվա, սովորելու Մ. Գորկու անվան գրկանության ինստիտուտում: Ավարտելով այն, նա 1957-1959 թվականներին աշխատում է նույն ինստիտուտում որպես գեղարվեստական թարգմանության ամբիոնի դասախոս: Այդ տարիներին հարստանում են բանաստեղծի աշխարհըմբռնումները, ընդլայնվում նրա տեսահորիզոնն ու կյանքի ճանաչողությունը: Արդեն լուրջ վաստակի տեր և լայն ճանաչում ստացած, Սևակը 1960 թվականին վերադառնում է Երևան: Սկսվում է գրական, գիտական ու հասարակական գործունեության արգասավոր ու բովանդակալից մի շրջան: Աշխատում է Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտում, որպես գիտաշխատող, վարում է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղարի պաշտոնը (1966-1971թթ), 1967 թվականին պաշտպանում է դիսերտացիա և ստանում բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան:
Սովետական գրականությանը մատուցած ծառայությունների համար Պարույր Սևակը 1967 թվականին պարգևատրվում է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով: 1968 թվականին նա ընտրվում է ՍՍՀՄ գերագույն սովետի դեպուտատ: Ու մինչդեռ նա իր ստեղծագործական հնարավորությունների փայլուն վերելքն էր ապրում, նրա իմաստացած միտքը ակնկալում էր նոր թռիչքներ, մտահաղացումներ ու ծրագրեր, տեղի է ունենում ծանր ողբերգությունը` 1971 թվականին հունիսի 17-ին Պ. Սևակը զոհ է գնում ավտովթարին: Նույն աղետից զոհվում է նաև նրա կինը` բանասեր ու թարգմանիչ և այնքան համակրելի Նելլի Մենաղարաշվիլին:
Պարույր Սևակի բանաստեղծական հակումները դրսևորվում են վաղ տարիներից: «Բանաստեղծություններ սկսել եմ գրել մանկական հասակից»_ խոստովանել է նա,_ տասնմեկ տարեկանից, բնավ որևէ իմաստ չդնելով դրանց մեջև: Ժամանակի ընթացքում ներշնչումների տարերային թրթիռները տեղին են տալիս գիտակցված որոնումներին և ձև տալիս գրական ուրույն նախասիրությունների. «Ես նորից սկսեցի ոտանավորներ գրել և տեսա, որ բոլորովին ուրիշ որակի են: Եվ իմ առաջին լուրջ փորձերը գալիս են Չարենցից, ապա` Սիամանթոյից ու Վարուժանից…»: Այդ փորձերի նմուշներով էր, որ առաջին անգամ բանաստեղծ Սևակը հանդես եկավ մամուլի էջերում և իր վրա բևեռեց գրական շրջանների հետաքրքրությունը:
Այդ տարիների բանաստեղծությունները, որոնց մի փոքր մասն է միայն լույս տեսել հետագա ժողովածուներում, իրենց վրա կրում են ժամանակի տրամադրությունների կնիքը: Պատերազմի ծանր օրերն էին` տագնապներով ու զրկանքներով, հույսի ու հավատի սպասումներով, որոնքարձագանք են գտնում բանաստեղծի խոհուն հոգում, առաջ բերում ներքին դեգերուներ, իրարամերժ խոհեր, կյանքի, աշխարհի, մարդկության ապագայի թախծոտ մտորումներ.

Ինքնաստուգում 1

1.Համարակալված բառերում բաց թողնվածտառերը կամ տառակապակցություններըպատասխանների ո՞ր շարքում են ճիշտնշված: 

Օվկիանոսի՝ փոթորկից ալեհզ /1/ ջրերի վրաբարձրանում է ոսկարս /2/ արին /3/, որի դեղան /4/ ճառագայթների ներքո տաալուծվում է/5/ մութը, տարտամրեն /6/ տաորոշվում է /7/ այն, ինչ քիչառաջ սողված էր /8/ խավարի քողի տակ: Արևը՝կյանքի աղբյուրն ու խորհրդանիշը, բարձրանում է փփադեզ /9/ ալիքների բլուրներիհետևից՝ ասես սանձելու կատաղի տարերի /10/ ցասումը: Սակայն դյուրին չէ վայրկնաբար /11/ կանգնեցնել խավարչտին ընդերքից ժայքող /12/ ուժերին, որոնք, թվում է, անթաույց/13/ հրճվանքով թռչում են վեր ու ներքևումգոյացնում ականակի /14/ վիհեր: Իերորդ/15/ ալիքը՝ վիթխարի ու ահարկու, շուտով փլվելու էմի խումբ թշվառների՝ նավաբեկյալների գլխին:

1. 1-ե, 2-եվ, 3-փ, 4-ձ, 5-ր, 6-օ, 7-րր, 8-ք, 9-ր ռ, 10-ք, 11-ե, 12-տ, 13-ք, 14-տ, 15-նն

2.  1-ե, 2-եվ, 3-փ, 4-ձ, 5-ր, 6-ո, 7-ր, 8-ք, 9-ր ր, 10-ք, 11-ե, 12-թ, 13-ք, 14-տ, 15-ն

3. 1-ույ, 2-եվ, 3-փ, 4-ձ, 5-ր, 6-ո, 7-րր, 8-ք, 9-ր ր, 10-ք, 11-յա, 12-թ, 13-ք, 14-ր, 15-նն

4.  1-ույ, 2-եվ, 3-փ, 4-ձ, 5-րր, 6-ո, 7-ր,8-ք, 9-ր ր, 10-ք, 11-ե, 12-թ, 13-ք, 14-ր, 15-նն

5. 1-ու, 2-եվ, 3-փ, 4-ձ, 5-րր, 6-ո, 7-ր, 8-ք, 9-ռ ռ,10-ք, 11-յա, 12-տ,13-ք, 14-տ, 15-ն

2.Տրված բառերի բաղադրիչներից քանի՞սնեն գրվում գծիկով: 

Կիսով/չափ/, նոփ/նոր/, թև/թևի/, առոք/փառոք/, սերնդե/սերունդ/, ամեն/ինչ/, քաջ/առողջություն/, մուգ/կապույտ/, մի/երկու/, դեսից/դենից/, դեմ/հանդիման/, երկու/երրորդ/:

1. երկու  2.երեք  3. չորս   4.հինգ  5. վեց

3.Ո՞ր շարքում կա բառագործածությանսխալ:

1.պարմանուհի-երիտասարդ աղջիկ, կղմինդր-թրծած աղյուս

2. բուրվառ-խնկարկելու անոթ, երասան-ձիուսանձ

3. բրուտ-կավագործ վարպետ, նեկտար-ծաղիկներից քաղված հյութ

4. ելուզակ-ավազակ, մեղանչել-մեղա գալ

 5. քղանցք-շորի փեշ, գրիչ-ձեռագիրընդօրինակող

4.Տրված բառերից քանի՞սն ենհամապատասխանում արմատ+ածանց+ահոդակապ+արմատ բանաձևին: 

Վերնատուն, թռչնաբույն, միջնադար, դպրոցամերձ, սերնդակից, քաղցրանուն, վարչակարգ, վերջնահաշիվ, սառցապատ, կողմնակալ: 

1.երեք  2. չորս 3.հինգ  4. վեց  5. յոթ

5.Ո՞ր շարքում են տրված կաղապարներըճիշտ համապատասխանեցված դիմացիսյունակի բառերի հետ:

1. ճյուղակոտոր                ա. ածական + գոյական

2. կապտականաչ             բ. դերանուն + դերանուն

3. այնինչ                           գ. գոյական + բայարմատ

4. ծանրասիրտ                 դ. ածական + ածական

5. ինքնուս                           ե. դերանուն + բայարմատ

   1) ա-5, բ-3, գ-4, դ-1, ե-2

  2) ա-5, բ-3, գ-2, դ-4, ե-1 

  3) ա-4, բ-3, գ-1, դ-2, ե-5

   4) ա-5, բ-2, գ-1, դ-4, ե-3 

  5) ա-2, բ-4, գ-1, դ-5, ե-3  

6.Ընդգծված բառերի ձևաբանականվերլուծության տարբերակներից ո՞րն էսխալ:

Մթամած երկնքում ամպերը գնալով խտանումէին, մինչև որ երկինքը բոլորովին մթնեց: 

1) մթամած - ածական

2) ամպերը – ի արտաքին հոլովում  

3) գնալով – դիմավոր բայ  

4) մինչև որ - ստորադասական շաղկապ  

5) բոլորովին - չափի մակբայ

7.Ո՞ր շարքում են ճիշտ նշված տրվածնախադասությունների տեսակները: 

ա. Հեռացի՛ր, մոռացի՛ր ինձ հավետ:                     1. անդեմ նախադասություն

բ. Սիրտս ասես մարում է:                                         2. պարզ ընդարձակ նախադասություն  

գ. Երեկոյան կգամ:                                                        3. պարզ համառոտ նախադասություն

դ. Երկաթը տաք-տաք կծեծեն:                                  4. անենթակա նախադասություն 

ե. Պահպանե՛լ լռություն դահլիճում:                     5. բարդ նախադասություն 

1) ա-5, բ-3, գ-4, դ-1, ե-2 

2) ա-5, բ-3, գ-2, դ-4, ե-1

3) ա-4, բ-3, գ-1, դ-2, ե-5 

4) ա-5, բ-2, գ-1, դ-4, ե-3

5) ա-2, բ-4, գ-1, դ-5, ե-3 

8..Տրված տեքստում քանի՞ բութ պետք է դրվի(կետադրական նշանները դրված չեն):

Արդեն քանի օր էր`Հելլադայի արվեստներիբնօրրանի մեծաքանքար քանդակագործՖիդիասը փակվել էր իր առանձնարանում: Մտասույզ խոնարհված տախտակյա գրակալին`նա խորհում էր` ինչպես կերտի կայծակնացայտԶևսի` աստվածներից հզորագույնի արձանը: Սրահի երկայնակի քարե սեղանին փռված էինմի քանի նախագծեր, որ նա արել էր երկու օրառաջ` մանրազնին հաշվարկելովյուրաքանչյուր մանրուք: 

1) երեք  2) չորս 3) հինգ 4) վեց   5) յոթ

9..Ո՞ր շարքում կա դարձվածքի իմաստիսխալ բացատրություն:

1) գլուխը կորցնել - խուճապի մատնվել, գլխիցդուրս տալ - անմիտ բաներ ասել

2) աչքերը գնալ – հոգնածությունից քունըտանել, աչքերը բաց անել – ծնվել

3) գլխին նստել - մեկին իշխել, գոտին թուլացնել- պատրաստվել մեկին ծեծելու

 4) սիրտը փորն ընկնել - սաստիկ վախենալ, աչքփակել - չտեսնելու տալ

 5) քիթը ցցել - հպարտանալ, բերան ծռել - խնդրել

10.Ո՞ր բառակապակցության մեջ լրացումը չիգործածվել փոխաբերական իմաստով:

1. մայր հող  2. փայլուն միտք  3. սառըվերաբերմունք  4. գորշ հասարակություն5.հանապազօրյա հաց

11.Ընտրել այն տարբերակը, որը տեղադրելուդեպքում քերականորեն և տրամաբանորենճիշտ նախադասություն կստացվի:

Արտադրական աղմուկի դեմ պայքարելն ավելիհեշտ է, որովհետև խնդրի լուծումը կախված էտեխնիկական և կազմակերպական մի շարքմիջոցառումների իրականացումից, -------------------1) սակայն կենցաղային աղմուկն ավելի շատ էվրդովեցնում մարդկանց:

2) չնայած կենցաղային աղմուկնարտադրական աղմուկի հետ որևէ կապ չունի:  

3) ուստի մարդիկ նախընտրում են կենցաղայինաղմուկի միջոցով պակասեցնել արտադրականաղմուկը: 

4) մինչդեռ կենցաղային աղմուկի դեմ պայքարնավելի դժվար գործ է, քանի որ բարոյականխնդիր է և պահանջում է ուրիշների նկատմամբմեծագույն հարգանք ու լռության կանոններիպահպանում:  

5) իսկ տհաճ աղմուկի հետևանքներն ենվաղաժամ ծերացումը, նյարդայինհիվանդությունները և այլն: 

12.Ընտրել պարբերությունները նշող թվերիդասավորության այն տարբերակը, որըհամապատասխանում է տեքստիտրամաբանական և քերականական ճիշտկառուցվածքին: 

1.Կապտականաչ ջրիմուռներն ապրում են նաևհողի մակերևույթին: Գարնանը և աշնանը, երբանձրևներ են տեղում, կապտականաչջրիմուռներն արագորեն բազմանում են, իսկչոր եղանակին՝ չորանում ու վերածվում հողըծածկող սև կեղևների: Իսկ երբ կրկին սկսվումեն անձրևները, կապտականաչ ջրիմուռներընորից վերակենդանանում են:

2. Ջրի վրա կան բազմաթիվ ու բազմապիսիջրիմուռներ: Դրանց մեջ կան մինչև 40մերկարությամբ հսկաներ, որոնք ապրում ենօվկիանոսներում: Կան ընդամենը մեկ բջջիցբաղկացած մանրիկ ջրիմուռներ, որոնքգնդիկաձև գաղութներ են կազմում և լողում ենջրի մակերևույթին՝ ներկելով այն տարբերգույներով: Ջրիմուռները լինում ենկապտականաչ, կանաչ, գորշ և կարմիր: 

3. Ջրի մակերևույթին լողացող մանրջրիմուռները թիոտանի խեցգետինների ուծովային այլ մանր կենդանիների կերն են: Իրենց հերթին ծովային այդ բոլորկենդանիներով հաճույքով սնվում ենձկները:Ահա թե ինչու տվյալ վայրումձկնարդյունաբերությունը մեծապես կախված էնրանից, թե այդտեղ ջրիմուռներ կա՞ն, թե՞ ոչ:

4. Կանաչ ջրիմուռները նույնպես կարող ենապրել հողի մակերևույթին, բայց ավելի հաճախդրանք հանդիպում են ջրում: Դրանց մեջ կանև՛ մանրիկ, միաբջիջ ջրիմուռներ, որոնք ազատլողում են ջրի մակերևույթին, և՛ խոշորջրիմուռներ, որոնք կպչում են ջրի հատակին:

1) 1,4, 3, 2 

 2) 3, 2, 1,4  

3) 1, 2, 3,4

4) 2, 1, 4, 3

5) 2, 3 4, 1  

13.Ո՞ր նախադասության մեջշարադասության սխալ կա: 

1) Ով գաղտնապահ է, բերանը սրտում է պահում, իսկ ով գաղտնապահ չէ, սիրտն է բերանումպահում: (

2) Հանրահայտ գերմանական ընկերությունըվաճառքի է հանել նոր ապրանքատեսակ:

3) Խորհրդավոր հայացքով ակնդետ դիտում էրծովի՝ ցամաքից հազիվ երևացող հեռուները: 

4) Մի՛ խառնվիր մեծերի խոսակցությանընրանց՝ քեզ չդիմելու դեպքում:  

5) Մարգագետինը՝ ծածկված թարմ, սառըկանաչով, առվակի ափից ձգվում էր մինչևուղղաբերձ ժայռերը: 

14.Ո՞ր միտքը չի հակասում տեքստիբովանդակությանը:

Բոլորը գիտեն, որ խլացած Բեթհովենըերաժշտություն էր գրում, իսկ ռուս դերասանՕստուժևը լսողությունը կորցնելուց հետո էլմնաց բեմի վրա՝ ապշեցնելով իրերկրպագուներին: Սակայն քչերն էն ճանաչում1948 թվականին մահացած Լինա Պոյին, որը, ամբողջովին կորցնելով տեսողությունը, շարունակում էր հիանալի քանդակել և ավելիքան հարյուր քանդակ էր ստեղծել այդվիճակում: Նրան հաջողվում էր միանգամայնանխաթար, առանց որևէ մանրամասն բացթողնելու մարմնավորել իր մտահաղացումներընյութականորեն:  

1) Որքան էլ ապշեցուցիչ է, բայց տեսողությունըև լսողությունը կորցրած մարդիկ կարող ենզբաղվել ստեղծագործական աշխատանքով: 

2) Տեսողական և լսողական ունակություններիկորուստը անդառնալի է: Երբեմն լսողությունըկորցնելուց հետո էլ շատերը կարողանում եներգել և երաժշտություն գրել, ինչպեսԲեթհովենը: 

3) Տեսողության կորուստը Օստուժևին բնավչխանգարեց, որ շարունակի բեմականգործունեությունը: 

4) Քչերն են, որ չեն ճանաչում կույրքանդակագործուհի Լինա Պոյին և նրա կերտածքանդակները: 

15.Որոշել, թե տրված հատվածը քանի՞պարբերության կարելի է բաժանել: 

Մատենադարանի ցուցափեղկերից մեկումպահվում է մի վիթխարի մագաղաթյա ձեռագիր՝ստեղծված 13-րդ դարի հենց սկզբում՝ 1200-1202 թվականներին: Դա նշանավոր ՄշոՃառընտիրն է՝ հանդիսավոր ճառերիժողովածուն: Այն հայտնի է իր վառ, գունեղմանրանկարներով և վիթխարի չափերով.դրապատրաստման համար օգտագործվել է մոտ յոթհարյուր խոշոր հորթի կաշի. կշռում էերկուսուկես փթից ավելի: 1202 թվականին ամիրԱլադինի ծառաները Մշո Ճառընտիրի տիրոջը՝հարգարժան այր Ասատուրին, հանձնում ենիրենց դահիճ տիրոջը, որը և նրան գազանաբարսպանում է, իսկ ունեցվածքը՝ թալանում: Նավերցնում է Ճառընտիրը և դրա դիմացպահանջում հսկայական գումար՝ 4000 դրամ, այսինքն՝ ավելի քան 18կգ արծաթ: Հանգանակությամբ հավաքված դրամովազատագրվում է թանկարժեք մատյանը: Նույնպիսի անձնվիրությամբ ուանձնազոհությամբ Մշո Ճառընտիրըպահպանվեց ու հասցվեց ԵրևանիՄատենադարան:

1) երկու  2) երեք 3) չորս 4) հինգ   5) ամբողջը մեկպարբերություն է:

16.Հետևյալ նախադասություններից որո՞նցմեջ են սխալներ թույլ տրված(բառագործածության, խնդրառության, համաձայնության):

1. Տղան լռելյայն համաձայնեց ընկերոջասածների հետ: 

2. Խոսքը գնում է մի տաղանդավորերիտասարդի մասին:

3. Անհրաժեշտ է խթանել բանավոր խոսքիզարգացումը:  

4. Ավա՜ղ, թռչունների մի մասը այլևս չիվերադառնում Արաքսի ափը:

5. Ուշադիր դիտելուց պատի վրա կնկատեսմանր ճեղքեր:  

1) 1, 2, 5. 2) 2, 3, 5. 3) 1, 4, 5. 4) 2, 3, 4.  5) ոչ մեկում